Jesienią 2024 roku mija 19 lat od powstania Grupy Teatralnej "Na skraju". Rok wcześniej świętowaliśmy osiemnastolecie na uroczystym pikniku w Parku Pałacu Branickich. Był urodzinowy tort, a wśród gości obecnych Naskrajowców były aktorki z pierwszego składu naszego szkolnego teatru i inni absolwenci. 

Przedstawiamy historię Grupy Teatralnej "Na skraju" od 2025 roku, Teatru Domorosłego, istniejącego od 2016 roku, oraz pozostałej działalności teatralnej w ILO w ciągu minionych lat.

Grupa Teatralna "Na skraju" w I Liceum Ogólnokształcącym im. Adama Mickiewicza w Białymstoku powstała we wrześniu 2005 roku, ale dopiero w marcu 2006 roku, po 3 premierach, przyjęła nazwę wylosowaną spośród wielu propozycji z kapelusza. Pierwszy spektakl został przygotowany przez grupę trzech dziewcząt: Paulę Czarnecką, Katarzynę Przewodek i Ivę Sankiewicz. Już po 2 miesiącach skład grupy się powiększył, a dotąd przez 15 lat istnienia współpracowało z nią ponad 300 uczniów z klas o rożnych profilach, a nawet z różnych szkół. Od początku istnienia zespołu zajęcia teatralne prowadziła Pani prof. Aneta Ewa Kaliściak, która wraz z młodzieżą przygotowała wymienione niżej spektakle. Daty poniżej są datami premier i ostatnich wystawień.

1. Missa pagana wg poematu Edwarda Stachury 2005-2006
2. Humorystyczne Jasełka 2005,
3. Sztuka o mało co teatralna 2006 - 2008
4. Oczyma duszy wg ballad Adama Mickiewicza 2006

5. Więzy 2007
6. Ja i ojczyzna to jedno wg wierszy Adama Mickiewicza 2007
7. Powtórki z lekturki 2007-2008

8. Jedyna, której nie zepsuła sława 2007
9. Dziadów II cz. Adama Mickiewicza 2007
10. Dziady na wesoło 2007
11. Battle of sexes 2007 - angielskojęzyczny program pokazany podczas sesji Europejskiego Parlamentu Młodzieży w Wasilkowie
12. Światło i kolory 2008 – pantomima
13. Świtezianka Adama Mickiewicza 2008 - 2009
14. Jaskinia filozofów Zbigniewa Herberta 2008 - 2009

16. Uczta wg fragmentu "Pana Tadeusza" 2009-2010

17. Opowieść Archanioła 2009

18. Miłość bliźniego 2010 - 2011

19. Smutna a zarazem wesoła historia pewnego Mniszka Sylwii Babynko i Anety Kaliściak 2010

20. Eksperyment w donicy, czyli prawda w oczy kole Sylwii Guziak 2010
21. Czarownice 2011- 2012

22. Smutna a zarazem wesoła historia pewnego Mniszka Sylwii Babynko i Anety Kaliściak 2011 - 2012

23. Ekoskrzaty 2012
24. Kabaret mickiewiczowski 2012 - 2013
25. Szczęście Frania Włodzimierza Perzyńskiego 2013 - 2014

26. Bez wiertarki 2013
27. 15 x Tuwim 2013
28. Poza Tobą istnieć nie mogę 2013
29. Próba nocy letniej wg Szekspira 2014 - 2015
30. Kabarecik szekspirowski 2014
31. Miej serce 2014

32. Wokół Pana Tadeusza 2014 - 2015
33. Kraina Śpiochów Marty Guśniowskiej 2015 - 2016

34. Romee i Julie Szymona Dawidziuka 2015
35. Mickiewicz i Chopin 2015
36. Poza Tobą istnieć nie mogę 2015
37. Sen nocy letniej wg Szekspira 2015

38. Czary nocy letniej wg Szekspira 2015
39. Pastisze ballad Mickiewicza 2015 - 2016

40. Dworzec Anity Piotrowskiej 2016
41. Hamlety i ziarnka 2016
42. Śluby panieńskie Aleksandra Fredry 2016 - czytanie performatywne
43. Poza Tobą istnieć nie mogę 2018
44. Moralność pani Dulskiej Gabrieli Zapolskiej 2018 - 2019

45. Mickiewicz w ILO Jakuba Tomulewicza 2018 - 2019
46. Smutna a zarazem wesoła historia pewnego Mniszka Sylwii Babynko i Anety Kaliściak 2018 - 2019

47. Sny Jaśminowej Krainy 2019 - 2020

48. Ziarnka 2020 online
49. Kraina Śpiochów Marty Guśniowskiej 2020 online

50. Śluby panieńskie 2021

51. Moralność pani Dulskiej 2022

52. Od Absurdu do Fantazji 2022

53. Lilije 2023

54. Intrygi nocy letniej 2023

55. Sen nocy letniej 2023-2024

 56. Powiedz Szymborską 2024

O historii Grupy Teatralnej "Na skraju" można usłyszeć w podcaście https://rss.com/podcasts/iloirregular/696900/.

Nagrody Grupy Teatralnej "Na skraju":

• wyróżnienie na Wojewódzkim Forum Teatrów Dzieci i Młodzieży 2006 w Białymstoku za spektakl Oczyma duszy
• II nagroda na Wojewódzkim Forum Teatrów Dzieci i Młodzieży 2007 w Białymstoku za spektakl Powtórki z lekturki
• wyróżnienie w I Wojewódzkim Przeglądzie Jasełek 2009 w Białymstoku za przedstawienie Opowieść Archanioła
• I miejsce na XVIII Forum Teatrów Dzieci i Młodzieży Szkolnej 2011 w Białymstoku za spektakl Smutna a zarazem wesoła historia pewnego Mniszka
• wyróżnienie w Podlaskim Forum Teatrów Dzieci i Młodzieży 2013 w Białymstoku za Szczęście Frania
• statuetka finalisty w Podlaskim Forum Teatrów Dzieci i Młodzieży 2013 w Białymstoku za spektakl kabaretowy Bez wiertarki
• II miejsce oraz 4 indywidualne nagrody aktorskie (Jędrzej Mróz, Aneta Ciwoniuk, Michalina Ignatowicz i Paweł Androsiuk) na XVIII Konfrontacjach Teatrów Młodzieżowych 2013 w Łomży za spektakl Szczęście Frania
• IV miejsce podczas Festiwalu Szekspirfest 2014 r. w Białymstoku za spektakl Próba nocy letniej
• II miejsce w Białostockich Spotkaniach Teatralnych "Zwierciadła" 2014 za Szczęście Frania
• I miejsce oraz 3 indywidualne nagrody aktorskie (Kacper Czeremczuk, Martyna Mucha i Paweł Sienkiewicz (VII LO)) na XVIII Konfrontacjach Teatrów Młodzieżowych w Łomży 2014 za spektakl Próba nocy letniej
• wyróżnienie na Podlaskich Spotkaniach Teatralnych "Zwierciadła" w Białymstoku 2015 za spektakl Próba nocy letniej
• I miejsce oraz indywidualna nagroda aktorska (Tomasz Mantur) na XX Konfrontacjach Teatrów Młodzieżowych w Łomży 2015 za spektakl Kraina Śpiochów
• wyróżnienie oraz indywidualna nagroda aktorska (Jacek Krupiński (VI LO)) na XX Konfrontacjach Teatrów Młodzieżowych w Łomży 2015 za spektakl Czary nocy letniej
• nagroda za muzykę (Wiktor Klimaszewski) i wyróżnienie za reżyserię świateł w spektaklu Dworzec na Podlaskim Forum Teatrów Dzieci i Młodzieży 2016 w Białymstoku
• indywidualne wyróżnienie aktorskie (Wiktor Klimaszewski za rolę w spektaklu Dworzec) na Podlaskich Spotkaniach Teatralnych "Zwierciadła" w Białymstoku 2016
• indywidualne wyróżnienie aktorskie (Julia Winnicka za rolę w spektaklu Pastisze ballad Mickiewicza) na Podlaskich Spotkaniach Teatralnych "Zwierciadła" w Białymstoku 2016
• Srebrna Nagroda w III edycji Międzynarodowego Festiwalu Młodych Talentów „PolshaPrivet” 2018 w Białymstoku za spektakl Smutna a zarazem wesoła historia pewnego Mniszka
• III miejsce oraz indywidualna nagroda aktorska (Szymon Wysocki) na XXIII Konfrontacjach Teatrów Młodzieżowych w Łomży 2018 za spektakl Moralność pani Dulskiej
• II miejsce i indywidualne wyróżnienie aktorskie (Szymon Wysocki) na Podlaskich Spotkaniach Teatralnych "Zwierciadła" w Białymstoku 2019 dla spektaklu Moralność pani Dulskiej
• 2 indywidualne wyróżnienie aktorskie (Aleksandra Deroń i Amelia Suchocka za role w spektaklu Śluby panieńskie) na Wojewódzkim Przeglądzie Twórczości Dzieci i Młodzieży PIKuś w Białymstoku 2021
• indywidualne wyróżnienie aktorskie (Wiktoria Dziejma) na Podlaskich Spotkaniach Teatralnych "Zwierciadła" w Białymstoku 2023 w spektaklu Lilije
• wyróżnienie na III Wojewódzkim Przeglądzie Niezawodowej Twórczości Teatralnej PIKtoGRAmy 2023 dla spektaklu Lilije
  
  Praca z Grupą Teatralną "Na skraju" generowała również dodatkową działalność. Pierwszy jej rodzaj to projekty z poszczególnymi klasami, które zgłaszały się do Pani Anety Kaliściak z prośbą o pomoc reżyserską i organizacyjną. W taki sposób powstały:
• Sofoklesa Król Edyp 2007 z klasą 2f (maturzyści 2008)
• Jasełka Agnieszki Żmudzkiej i Dominiki Godlewskiej 2009 z 2h (maturzyści 2011)

• Jasła 010 Agnieszki Żmudzkiej 2010 z 3h (maturzyści 2011)
• Jasełka Urszuli Domysławskiej 2012 z 2f (maturzyści 2014)
• Jasełka Jakuba Tomulewicza 2017 z 1b1 (maturzyści 2020)

• Super trouper 2021 z 2d
• Bije rytmem naszych serc 2021 z 3c

•  Nie było miejsca 2021 z 2m2

•  Majowa Konstytucja z klasą 2b 2022
• We're All In This Together z klasą 3a 2022

• Miejcie nadzieję z klasą 3m3 2022
• Mania z klasą 3m2 2022-2023
• 3 maja – cóż to za data? z klasą 1 gamma 2023
• Happy z klasa 3 alfa 2023
• Ojczyzna z klasą 3 beta 2023
• 233. rocznica ustanowienia Konstytucji 3 Maja z klasą 2 beta 2024
• Początek z klasą 2 delta 2024

Druga odmiana współpracy teatralnej to współpraca z Kabaretem "Nie zdasz", który założyła nasza uczennica Agnieszka Żmudzka (2009-2011), a współtworzyli Maja Szcześniak z II LO oraz - wtedy już nasz absolwent - Jabkub Dobrowolski. Kabaret pokazał 4 programy:

• Kabaret "Nie zdasz" przedstawia 2009
• Żywot Ludwika, czyli jak Szapiro nazwę ulicy zmienił 2009

• Grażyna poleca 2010

• Naprawdę "Nie zdasz" 2011

W 2015 roku Grupa Teatralna "Na skraju" obchodziła dziesięciolecie istnienia podczas trzydniowych uroczystości, które zgromadziły około 100 osób.

Niedługo potem narodził się pomysł, by założyć zespół absolwentów ILO i byłych Naskrajowców. Na początku 2016 r. powstał Teatr Domorosły, który teraz obchodzi sześciolecie. Dotąd w jego skład wchodziło dziewięcioro absolwentów (Katarzyna Borkowska, Agnieszka Gołaszewska, Zofia Jedlińska, Aleksandra Odzijewicz, Kacper Czeremczuk, Jakub Dobrowolski, Mateusz Głogowski, Bartłomiej Kordy i Krzysztof Podlewski), którzy przygotowali następujące spektakle:
1. Sztuka o mało co teatralna 2016 - 2017

2. Ślepe uczucie magistra Wyprostka Jeremiego Przybory 2017 - 2019

3. Skiz Gabrieli Zapolskiej 2020.

4. Apetyt na czereśnie Agnieszki Osieckiej 2023.

Działalność teatralna pozwala młodym twórcom zaprezentować się nie tylko aktorsko. Bardzo wiele spektakli przygotowywanych w ILO niezwykle zyskało dzięki oryginalnej oprawie muzycznej skomponowanej przez uczniów i absolwentów. Na uznanie w tej dziedzinie zasługują: Mateusz Łuczaj (muzyka do Jaskini filozofów), Adam Koronkiewicz, Zofia Orzeszko i Michał Ostapowicz (muzyka do Smutnej a zarazem wesołej historii pewnego Mniszka), Katarzyna Alencewicz (Próba nocy letniej) i niezastąpiony Mateusz Jan Głogowski (Sen nocy letniej, Kraina Śpiochów, Sztuka o mało co teatralna,  Ślepe uczucie magistra Wyprostka, Sny Jaśminowej Krainy, Skiz i Śluby panieńskie) oraz Jan Zachar (Lilije). Na uznanie zasługują także autorzy plakatów: Piotr Konopelko, Kamila Szymczyk, Julia Litwiejko, Roksana Mroczko, Agata Dobrowolska i Aleksandra Odzijewicz..

Spektakle trudno by było realizować bez technicznych odpowiedzialnych za dźwięk i światło na scenie. Byli to: Szczepan Buzun, Michał Janucik, Tomasz Radziszewski, Michał Majewski, Piotr Gawryluk, Maciej Wysocki, Michał Romaszko, Mateusz Bochen, Tomasz Sierko, Adam Szymborewicz, Bartłomiej Dudel, Justyna Koper, Krystian Półtarzycki, Anna Łapińska, Paweł Niewierowski i Bartłomiej Utko. Nie mielibyśmy nagrań, gdyby nie praca ILOwych filmowców: Olgi Skorulskiej, Anny Pawluczuk, grupy Kliszej (Katarzyna Romatowska, Aleksandra Paszko i Agata Dominikowska), Anity Matysiuk, Kacpra Kuczynki i Kamila Kusznerki, Amelii Jelskiej oraz wielu innych. 

Aktorzy z I LO prezentowali się społeczności szkoły, rodzicom, uczniom zapraszanym z innych szkół ponadgimnazjalnych i gimnazjów. Spektakle były pokazywane jako oprawa uroczystości miejskich, podczas konkursów i akcji charytatywnych. Społeczności miasta prezentowali się nie tylko podczas występów na scenie I LO, ale także w: Pałacu Branickich, Operze i Filharmonii Podlaskiej, Białostockim Ośrodku Kultury, Młodzieżowym Domu Kultury, Wojewódzkim Ośrodku Animacji Kultury, Galerii im. Slendzińskich, na Uniwersytecie w Białymstoku, w Stowarzyszeniu Klanza, w siedzibie Białostockiego Towarzystwa Esperantystów, w Klubie Gaj, w Domu Pomocy Społecznej w Białymstoku, VI LO, VII LO, Zespole Szkół Budowlano-Geodezyjnych, Internacie Zespołu Szkół Ekonomicznych, Internacie Zespołu Szkół Muzycznych i w Podlaskim Instytucie Kultury. Poza Białymstokiem występowali także: w Wasilkowie, Łapach, Sokółce, Łomży, Suwałkach, Bielsku Podlaskim, Białowieży, Ostrołęce, Inowrocławiu i Olsztynie.

Dodatkowe projekty, które współtworzyła Grupa Teatralna "Na skraju" to organizowane dla młodzieży z całego miasta Filmowe Gry Miejskie:

• Filmowa Gra Miejska 1 czerwca 2011

• Filmowa Gra Miejska 23 września 2013

• Filmowa Gra Miejska 30 maja 2014

Zajęcia teatralne to nie tylko praca, ale też integracja. Oba te aspekty łączą się podczas warsztatów, czasem całonocnych, którzy nasi absolwenci Naskrajowcy prowadzili dla młodszych kolegów. Swoim doświadczeniem podzielili się aktorzy: Paula Czarnecka, Marta Borys, Paweł Rutkowski i Elżbieta Zajko oraz Marta Bartoszuk - teatrolog, Jakub Dobrowolski - wolontariusz EYP, Katarzyna Przewodek - pedagog kultury i Marlena Oleksy - psycholog.

Corocznym świętem, okazją do spotkania Naskrajowców ze wszystkich roczników są wielogodzinne Wigilie klubowe. Liczymy na to, że Grupa Teatralna "Na skraju" przez kolejne lata nadal będzie integrowała twórczych, otwartych i chcących się doskonalić młodych ludzi. Zapraszamy. <3